Er werken ruim 107.000 ambtenaren voor de lokale besturen. Zowat 1 op de 3 van deze ambtenaren, ruim 30.000, is nog vast benoemd. Zeventig procent is  ondertussen contractueel. Deze ambtenaren voeren hetzelfde werk uit maar hebben een andere statuut. De voorbije tien jaar kiezen lokale besturen hoe langer hoe meer voor contractuele tewerkstelling in plaats van vast benoemingen. Dit biedt veel voordelen voor de lokale overheden: het zorgt voor meer flexibiliteit waardoor sneller kan worden ingespeeld op de noden en uitdagingen die zich vandaag voordoen. Lokale besturen moeten vandaag in tegenstelling tot vroeger zeer wendbaar zijn sinds ze vaak worden geconfronteerd met nieuwe taken terwijl oude taken uitdoven.

Minister Somers: “Dat ambtenaren die hetzelfde werk uitvoeren een verschillend statuut hebben is onhoudbaar voor de werking van een lokaal bestuur. Daarom hebben we deze statuten gelijkgeschakeld maar ook verbeterd. Er komt meer ruimte voor maatwerk voor lokale besturen waardoor ze concurrentieler zijn, makkelijker knelpuntberoepen kunnen invullen en personeel dat goed presteert makkelijker kunnen belonen. Dit is het sluitstuk van een reeks hervormingen.”

Ontslagregeling van contractuelen

Contractuele ambtenaren bij het lokaal bestuur vallen vandaag onder de arbeidsovereenkomstenwet als het op ontslag aankomt. In essentie kunnen drie redenen leiden tot een ontslag: ernstige fouten, niet meer voldoen aan de vereisten van de functie, of als een dienst moet worden hervormd of afgeschaft. In dat geval genieten zij vergelijkbare rechten als in de private sector. Indien er een conflict zou zijn over het ontslag – bijvoorbeeld indien er een vermoeden is dat het ontslag wegens ongeldige redenen gebeurde, kunnen zij naar de arbeidsrechtbank trekken.

Ontslag vast benoemden om dringende redenen onmogelijk in de praktijk

Bij vast benoemde lokale ambtenaren is ontslag veel moeilijker en tijdrovend. Dat wordt vandaag geregeld via een aparte regelgeving. Bij ernstige feiten (bijvoorbeeld dronkenschap of diefstal) kan er alleen worden ingegrepen na een tuchtprocedure. Fouten tijdens deze omslachtige procedure leiden soms tot het absurd gevolg dat het te sanctioneren personeelslid terug in dienst moet genomen worden na een procedureslag voor de Raad van State. Dit is nefast voor de werking van het bestuur en komt zijn dienstverlening niet ten goede.

“Na ernstige feiten moest een lokaal bestuur soms ambtenaren terug in dienst nemen na een uitspraak door de Raad van State over procedure fouten. Dat terwijl het vertrouwen volledig is geschonden. Dat moderniseren we, we passen de regels van contractuelen toe. Ambtenaren kunnen nu een schadevergoeding krijgen bij onrechtmatig ontslag – eerder dan terug in diensttreding.”

Vast benoemden in de toekomst zelfde ontslagregeling als contractuelen

Om hier verandering in te brengen keurde het Vlaams parlement vandaag het voorstel van Somers goed. Hiermee wordt de ontslagregeling van vast benoemde en contractuele ambtenaren gelijkgetrokken, gestoeld op de ontslagregeling van de Arbeidsovereenkomstenwet. Voor lokale besturen betekent dit dat zij sneller kunnen overgaan tot ontslag als er sprake is van beroepsongeschiktheid, hun gedrag of vanwege een gewijzigde organisatie. Vast benoemde ambtenaren zullen dit ontslag voortaan ook kunnen aanvechten voor de arbeidsrechtbanken en -hoven.

Bart Somers : “Dit decreet is een volgende stap in de modernisering van het personeelsbeleid van onze lokale besturen. Ook de overheid moet zich aanpassen aan de arbeidsmarkt. We maken hen wendbaarder, geven een nieuw instrument in handen om hun diensten optimaal te organiseren en sneller te kunnen schakelen volgens wat nodig is in de maatschappij. Hierbij staat een goede dienstverlening voor de burger centraal.”