In het kader van Vlaamse Veerkracht werd begin dit jaar de Commissie Decentralisatie opgericht, met vertegenwoordigers van de Vlaamse regering en de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG). In deze commissie wordt nagegaan welke thema’s efficiënter door lokale besturen kunnen worden uitgevoerd. Dit najaar ging de commissie volop aan de slag, het eindrapport is zopas aan de Vlaamse regering voorgelegd. Van de 61 onderzochte thema’s binnen de negen Vlaamse bevoegdheidsdomeinen, heeft de commissie unaniem beslist dat de lokale besturen voor 53 thema’s in de toekomst meer bevoegdheden of autonomie zullen krijgen.

VDAB decentraliseren

Eén van de belangrijkste conclusies van het rapport is de opdracht om te onderzoeken of en hoe de arbeidsbemiddelingsdienst VDAB kan gedecentraliseerd worden. De Vlaamse regering zette vrijdag laatstleden het licht op groen om zulk onderzoek te starten. In Vlaanderen ligt de tewerkstelling op 75,3 procent maar Vlaanderen wil die omhoog, naar 80 procent. Nederland (81,7) en Denemarken (79,1%) doen het op dat vlak duidelijk beter. Een studie moet aantonen of een meer lokale werking van de arbeidsbemiddeling hierbij één van de verklarende factoren is.
Minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers: “De tewerkstellingsgraad in Vlaanderen moét omhoog. Het is logisch dat we gaan kijken naar onze buurlanden die het beter doen op dat vlak. Nu al weten we dat zij hun arbeidsbemiddeling door lokale besturen laten uitvoeren, het niveau het dichtst bij de burgers. Zij kennen hun inwoners en het lokaal-regionale bedrijfsleven het best en zijn beter in staat om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Denk maar leefloners en inactieven waarbij je een veel breder palet aan instrumenten moet kunnen inzetten, gaande van woonbeleid, kinderopvang tot werkbeleid. Daar zijn de lokale besturen beter geplaatst dan een centraal orgaan.

Daarnaast merkt Somers op dat de twee landen minder, maar wel grotere steden en gemeenten tellen. In Vlaanderen zijn dat 300 steden en gemeenten met gemiddeld ruim 22.000 inwoners. Denemarken (qua inwonersaantal iets lager dan Vlaanderen) telt 98 gemeenten met gemiddeld 59.000 inwoners. In Nederland zijn er 355 gemeenten (een halvering tov 20 jaar geleden) met gemiddeld 49.000 inwoners.
Bart Somers: “Zowel het debat van decentralisatie als autonomie hangt samen met dat van organisatie en middelen. In de te onderzoeken landen stellen we vast dat het zwaartepunt van de overheidsuitgaven bij die lokale besturen ligt. Terwijl het in België om 13 procent gaat, is dat in Nederland 31 procent, en in Denemarken maar liefst 65 procent. In de bestelde studie zal dan ook kaart worden gebracht wat hiervan de invloed is.”

Multifunctionele scholen

Naast de decentralisatie van de arbeidsbemiddelingsdienst, komen ook heel wat andere thema’s aan bod. Eind december heeft de Vlaamse regering het decreet Open Scholen principieel goedgekeurd. Al langer is er sprake van om de schoolinfrastructuur buiten de schooluren open te stellen voor verenigingen en organisaties en er zo multifunctionele schoolgebouwen van te maken. De Commissie Decentralisatie is overeengekomen dat bij elke nieuw schoolgebouw en bij elke grondige renovatie het lokaal bestuur verplicht geconsulteerd moet worden.

Decentralisatie integratie en inburgering

Elke nieuwkomer die een inburgeringscontract afsluit is sinds 1 maart 2022 verplicht om zich binnen de twee maanden in te schrijven bij de VDAB. Om de doorstroom naar de arbeidsmarkt te versterken zijn er proeftuinen ‘geïntegreerde intake’ opgestart tussen VDAB en de Agentschappen Inburgering. Deze moeten ervoor zorgen dat inburgeraars sneller bij VDAB geraken en naar de arbeidsmarkt worden toegeleid. Sinds de hervorming van het inburgeringsbeleid door Somers wordt intussen 74% van de inburgeraars naar VDAB doorgestuurd terwijl dit hiervoor slechts 17% was. De doelstelling is 100%. De studie onderzoekt of lokale besturen een grotere bevoegdheid dienen te krijgen om die vlotte doorstroming mee mogelijk te maken.
Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers: “Het is mijn geloof dat lokale besturen fors meer bevoegdheden en autonomie moeten krijgen. Qua uitvoering zijn de lokale besturen vaak het meest efficiënte bestuursniveau: zij kennen het terrein, hun inwoners, zij kunnen het snelst schakelen. Nieuwe of extra verantwoordelijkheden moeten uiteraard gepaard gaan met extra middelen. Tegelijk is er ook het besef dat we vandaag ook botsen op de capaciteitsgrenzen van lokale besturen. Daarom blijft voor mij een grootschalige fusieoperatie gecombineerd met een verregaande decentralisatie van bevoegdheden een cruciaal thema voor de volgende regeringsonderhandelingen.”