Nieuws

Eind vorig jaar zorgde Vlaams minister Bart Somers voor een ingrijpende hervorming van de lokale democratie met onder meer de afschaffing van de opkomstplicht. Met zijn visienota die door de Vlaamse Regering werd goedgekeurd, wil hij ook de concrete organisatie van de verkiezingen moderniseren. “Het uitgavenplafond wordt niet geïndexeerd. We willen de stemresultaten bekendmaken per stembureau. Burgers die op verkiezingsdag moeten zetelen in een stem- of telbureau krijgen een vergoeding tot 50 euro. Er komt een proefproject in een aantal gemeenten waar kiezers zelf mogen kiezen waar ze hun stem uitbrengen. En we onderzoeken of mensen die normaal gezien een volmacht gebruiken ook niet op een alternatieve en laagdrempelige manier kunnen stemmen.”

Onder impuls van Vlaams minister Bart Somers werd vorig jaar een decreet goedgekeurd dat de lokale verkiezingen moderniseert en democratiseert. De opkomstplicht en de invloed van de lijststem verdwijnen. De grootste lijst krijgt 14 dagen initiatiefrecht om een coalitie te vormen en voorakkoorden te doorbreken. En het is de stemmenkampioen van de grootste meerderheidsfractie die automatisch burgermeester wordt.

Daarbovenop keurde de Vlaamse regering een visienota goed die de concrete organisatie van de lokale verkiezingen herbekijkt. De voorstellen zullen de komende weken nog in het Vlaams parlement worden besproken.

Het meest opvallende voorstel is om de stemresultaten per stembureau bekend te maken. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers: “Wie de verkiezingen in de Verenigde Staten heeft gevolgd, herinnert zich ongetwijfeld nog de beelden van CNN-journalist John King die de binnengelopen stemresultaten analyseert aan zijn Magic Wall. Transparant en ongelofelijk boeiend voor de burger en politicus. In Vlaanderen is dat tot op heden onmogelijk, omdat de stemresultaten niet per stembureau worden bekendgemaakt. Zo geven journalisten mee wat de voorlopige resultaten zijn als er bijvoorbeeld 5 van de 30 stembureaus zijn geteld, maar kunnen ze de burger niet zeggen welke 5 stembureaus dat zijn. We bekijken met de administratie of we dit kunnen veranderen. Het zou enkel gaan om de stembureaus waar meer dan 500 kiezers hun stem uitbrengen om de privacy van burgers te garanderen. Naast transparantie kan het bekendmaken per stembureau ook zorgen voor beter beleid. De verkozen kandidaat zal weten in welke wijk de burger niet tevreden is en daar iets aan veranderen.”

Een ander voorstel gaat over de burgers die op verkiezingsdag moeten zetelen in een stem- of telbureau. “Meewerken aan de organisatie van vrije en democratische verkiezingen is iets waar ze in sommige andere landen van dromen. Persoonlijk vind ik het dan ook een burgerplicht om hierop in te gaan als je als burger wordt opgeroepen om in een stem- of telbureau te zetelen. Het vraagt wel een inspanning en daarom verhogen we de presentiegelden tot 50 euro.Wie al twee keer is opgeroepen kan weigeren”, klinkt het bij Bart Somers.

Stemmen waar je wil

In visienota staat ook te lezen dat de Vlaamse regering een pilootproject wil starten in een aantal gemeenten waar de kiezer zelf kan beslissen waar hij zijn stem uitbrengt. Bart Somers: “De afschaffing van de opkomstplicht is een goede zaak. De burger zal gaan stemmen omdat hij dat wil, niet omdat er gedreigd wordt met boetes en daartoe verplicht wordt. Kandidaten zullen zo meer moeite moeten doen om de burger te overtuigen, wat het politieke en maatschappelijke debat zal versterken. Wie wil gaan stemmen, moet dit zo eenvoudig mogelijk kunnen doen. We willen daarom een proefproject starten in een aantal gemeenten waar burgers niet opgeroepen worden voor een specifiek stembureau, maar de vrijheid krijgen om te gaan stemmen waar ze willen. We moeten mensen niet verplichten om in de wachtrij te gaan staan als het ergens anders vlotter gaat. Het moet op termijn mogelijk zijn om in jouw gemeente te gaan stemmen op een plaats waar het jou die dag het beste uitkomt.”

De Vlaamse regering wil ook onderzoeken welke  alternatieve en laagdrempelige stemwijze voorhanden is voor mensen die normaal gezien een volmacht gebruiken.. Concreet wordt onder meer onderzocht of stemmen per brief wenselijk en haalbaar is.

Tot slot besliste de Vlaamse regering om het plafond voor verkiezingsuitgaven niet te indexeren. Met de huidige inflatiecijfers betekent dit defacto een vermindering van het campagnebudget in 2024 met meer dan 10%. Kandidaten krijgen wel meer vrijheid om zelf te kiezen hoe ze dit budget spenderen. Commerciële telefooncampagnes en het verkopen of verspreiden van gadgets en geschenken blijven verboden, maar het verbod op het gebruiken van reclameborden groter dan 4 vierkante meter verdwijnt. Ook commerciële reclamespots op radio, televisie en in bioscopen worden toegelaten.